Opowieść 118:
O obowiązkach czterech kast, czterech trybach życia i ochranianiu ich przez Prawo Królów
opowiada
Barbara Mikołajewska
na podstawie fragmentów Mahābharāta,
Santi Parva, Part I, Sections LX-LXIII
(Rajadharmanusasana Parva),
w angielskim tłumaczeniu z sanskrytu Kisari Mohan Ganguli,
URL: http://www.sacred-texts.com/hin/m06/index.htm
Spis treści
1. O głównych obowiązkach czterech kast
3. O czterech trybach życia wyznaczonych dla braminów
4. O grzeszności tych, którzy realizują działania należące do obowiązków innej kasty
5. O atrybutach prawdziwego i grzesznego bramina
Bhiszma rzekł: „O Królu Prawa, tak jak zwierzę ofiarne staje się środkiem do zniszczenia religijnej wartości zabijanej ofiary, jeżeli zostaje zabite przez człowieka z gminu, tak wszystkie inne obowiązki stracą swą obowiązującą moc, jeżeli zostaną pozbawione ochrony przez królewskie obowiązki”.
(Mahābharāta, Santi Parva, Section LXIII)
1. O głównych obowiązkach czterech kast
Leżący na swym łożu ze strzał Bhiszma zachęcał Judhiszthirę, aby zadawał mu dalsze pytania dotyczące Prawa Królów. Król Prawa stojąc przed nim ze złożonymi pobożnie dłońmi rzekł:
„O Bhiszma, opisz mi, proszę, obowiązki czterech kast i powiedz mi, który z czterech trybów życia jest dla każdej z nich właściwy? Wyjaśnij mi także w tym kontekście obowiązki królów. Przy pomocy jakich środków król powinien przyczyniać się do rozwoju swego królestwa, obywateli, służących i samego siebie? Jakiego rodzaju bogactw, kary, fortów, sprzymierzeńców, doradców, nauczycieli i kapłanów powinien unikać? Komu powinien ufać w obliczu nieszczęścia i zagrożenia? Jakiego zła powinien zdecydowanie unikać i jakie powinien zwalczać?”
Bhiszma rzekł: „O Królu Prawa, pouczając cię o Prawie, które jest niezmienne i wieczne, składam pokłony przed bogiem Prawa, Dharmą, który jest wielki, Kryszną, który jest Brahmanem i przed zebranymi u mego loża braminami. Posłuchaj, co mam ci do powiedzenia.
Mówiąc ogólnie, wszystkie cztery kasty powinny realizować dziewięć obowiązków, którymi są: prawdomówność, hamowanie gniewu, sprawiedliwość, zdolność do wybaczania, obdarowanie żony potomstwem, czystość zachowania, unikanie kłótni, prostota i utrzymywanie przy życiu tych, którzy są na czyimś utrzymaniu.
Posłuchaj teraz o obowiązkach należących wyłącznie do braminów. Są nimi rozwój samo-kontroli, studiowanie Wed i cierpliwość w praktykowaniu ascezy. Stanowią one ich środki do realizowania wszystkich innych działań i celów. Poprzez studiowanie Wed bramin realizuje wszystkie pobożne działania dla niego wyznaczone i jest rozpoznawany jako bramin i przyjaciel wszystkich żywych istot.
Gdy bramin, który zdobył spokój i wiedzę, zdobywa również bogactwo, powinien poszukać dla siebie żony, obdarować ją potomstwem i zająć się uprawieniem dobroczynności i prowadzeniem rytuałów ofiarnych. Mędrcy zadeklarowali w świętych pismach, że zdobyte przez bramina bogactwo powinno zostać rozdane między jego krewnych i osoby, które sobie na nie zasłużyły.
Posłuchaj teraz o obowiązkach należących wyłącznie do wojownika. Obowiązkiem wojownika jest dawanie, a nie żebranie, oraz realizowanie samemu swych ofiar, choć nie wolno mu zastępować w ofiarach kapłana. Nie powinien też nigdy nauczać Wed, lecz powinien je studiować mając bramina za nauczyciela. Obowiązkiem wojownika jest też dostarczanie ludziom ochrony. Powinien on więc być zawsze gotowy do podjęcia walki i starań, aby zniszczeć złodziei i nikczemników. Wojownik, który wykonał wielkie rytuały ofiarne, poznał Wedy i zwyciężał w bitwach, zdobywa dzięki zebranym zasługom regiony wiecznej ekstazy.
Dobroczynność, nauka i ofiary przynoszą królowi pomyślność. Król, który chce zgromadzić religijne zasługi, powinien szukać walki, bo bez walki nie zdoła powiększać swego królestwa i zdobyć bogactwa potrzebnego do sponsorowania rytuałów ofiarnych i dawania darów. Król, który ochrania swych poddanych, jest uważany za prawego i najlepszego z ludzi bez względu na to, co jeszcze czyni lub nie czyni.
Posłuchaj teraz o obowiązkach waiśjów. Waiśja powinien dawać dary, studiować Wedy, wykonywać odpowiednie rytuały ofiarne i nabywać bogactwo uczciwymi sposobami. Powinien również zajmować się hodowlą bydła i ochraniać je tak jak swoich synów. Ochranianie zwierząt domowych przyniesie mu najwyższe zasługi. To sam Stwórca po stworzeniu zwierząt domowych powierzył opiekę nad nimi waiśjom.
Posłuchaj teraz o zawodach wykonywanych przez waiśjów i o tym, w jaki sposób zdobywają oni środki potrzebne im do życia. Jeżeli waiśja hoduje dla kogoś sześć krów, może pobierać mleko z jednej krowy jako zapłatę, a jeżeli hoduje dla kogoś setkę krów, może zabrać dla siebie jako zapłatę jedną rozrodczą parę. Jeżeli handluje dobrem należącym do kogoś innego, może zabrać dla siebie jako zapłatę siódmą część zysku. Jeżeli zajmuje się dla kogoś uprawą zbóż, może zabrać dla siebie siódmą część plonów. Powinno to stanowić jego roczną zapłatę. Waiśja powinien zawsze sam sprawować opieką nad zwierzętami domowymi i nie powinien nikogo do tego zatrudniać.
Posłuchaj teraz o obowiązkach szudrów. Szudra został stworzony jako służący dla trzech pozostałych kast i służenie im jest jego głównym obowiązkiem. Służąc im zdobywa szczęście. Szudra powinien zawsze dawać pierwszeństwo członkom pozostałych trzech kast uwzględniając porządek starszeństwa. Nigdy nie powinien gromadzić bogactwa, aby przy jego pomocy zmuszać przedstawicieli pozostałych kast do posłuszeństwa sobie. Takie zachowanie jest grzeszne. Jednakże szudra za zgodą króla może otrzymywać zapłatę za wykonanie usług religijnych.
Szudra sam nie może być właścicielem żadnego majątku. Cokolwiek posiada, należy do jego pana. Ludzie z trzech wyższych kast mają obowiązek dostarczania mu środków utrzymania się przy życiu. Ich obowiązkiem jest oddawanie mu zużytych parasoli, łóż, turbanów, ubrań, obuwia, wachlarzy, których sami nie powinni już dłużej używać. Mają też obowiązek dostarczenia mu zatrudnienia, jeżeli oferuje im swe usługi, oraz żywności, gdy jest już stary i niezdolny do pracy i wykonania rytuału pogrzebowego, gdy umiera bezdzietny.
Szudra nie powinien nigdy porzucać swego pana bez względu na to jakiego rodzaju dotknęło go nieszczęście. Ze szczególną gorliwością powinien służyć swemu panu, który stracił swój majątek”.
2. O obowiązku składania ofiary i „oddaniu” (nabożności) jako najwyższej formie ofiary dostępnej dla wszystkich czterech kast
Bhiszma kontynuował: „O Judhiszthira, ofiara jest obowiązkiem wszystkich kast. Jest ona więc również obowiązkiem szudrów. Szudrom jednakże nie wolno czytać Wed i słuchać lub wypowiadać wedyjskich mantr, takich jak ‘swaha’ lub ‘namas’, choć według niektórych interpretacji pism mogą wypowiadać pewne rytualne formuły, i oddawać cześć bogom w niektórych drugorzędnych rytuałach ofiarnych, takich jak Paka-jadżna, do których należy zjednywanie sobie złych planet lub oddawanie czci pomniejszym bogom, i w których darem (daksziną) dla braminów, nawet gdy nie uczestniczą w rytuale, jest purna-patra, czyli naczynie z ryżem lub garść ryżu
Mędrcy opowiadają, że w dawnych czasach szudra Paidżawana zasłynął z tego, że podczas jednego z rytuałów ofiarnych rozdał braminom dary w wielkości setki tysięcy Purna-patra analogicznie do setki tysięcy krów lub koni będących daksziną w rytuałach ofiarnych realizowanych przez pozostałe kasty zgodnie z obrządkiem znanym pod nazwą Indra-Agni”.
Bhiszma kontynuował: „O Królu Prawa, tak więc, choć Wedy są dla szudrów niedostępne, ofiara jest również ich obowiązkiem tak samo jak trzech pozostałych kast. Z wszystkich ofiar ‘oddanie’ (nabożność) zostało ustanowione jako najważniejsza z ofiar. Szudra poprzez swe oddanie dla członków pozostałych kast zbiera takie same zasługi, jak płynące z wedyjskiej ofiary, choć sam nie ma prawa do wypowiadania mantr. Samo oddanie jest bóstwem, które oczyszcza wszystkich ofiarników.
Bramini są dla szudrów najważniejszymi z bogów. Bramini oddają cześć bogom w trwających długie lata rytuałach ofiarnych z intencją urzeczywistnienia różnych planów i mając na uwadze dobro całego świata. Członkowie pozostałych trzech kast wyłonili się (biologicznie) z braminów [1] (i są zdolni do
[1] Powyższa interpretacja sanskryckiego oryginału przez Ganguli zakładająca biologiczne pochodzenie wszystkich kast od braminów jest dyskusyjna. |
Bramini są bogami dla samych bogów. Wypowiadane przez nich słowa zawsze służą dobru całego wszechświata. Skutki wszystkich rodzajów ofiar w sposób naturalny odnoszą się do wszystkich czterech kast łącznie z kastą szudrów, choć oni sami nie mogą uczestniczyć w ofiarach wyższych kast i wypowiadać mantr. Inaczej być nie może.
Bramin wypowiadający hymny Rigwedy i formuły Jadżurwedy i Samawedy powinien być zawsze czczony jak bóg. Bramin ma za swego boga Agniego, wojownik Indrę, a Szudra, dla którego słowa Rigwedy, Jadżurwedy i Samawedy są niedostępne, ma za swego boga Pradżapatiego, któremu może oddawać cześć przy pomocy innych niż wedyjskie ryty.
Duchowa ofiara (ofiara w umyśle) została zarządzona dla wszystkich czterech kast. Nie jest prawdą, że bogowie lub inne święte osoby nie chcą dzielić ofiary składanej w takim rytualne z szudrą. Ofiara w umyśle, czyli ‘oddanie’ została zarządzona dla wszystkich czterech kast.
Wśród bogów bramin zajmuje pierwsze miejsce. Nie jest prawdą, że nie wykonuje on ofiar na rzecz pozostałych kast. Ogień ofiarny w domach szudrów o nazwie Witana, choć jest uważany za pośledniejszy, pochodzi zgodnie z nakazem z domu waiśjów i został ożywiony przez mantry. Bramin wykonuje więc ofiary na rzecz wszystkich kast i dlatego wszystkie cztery kasty są święte. Wszystkie cztery kasty są ze sobą powiązane pokrewieństwem poprzez kasty pośrednie. Wszystkie one wyłoniły się z kasty bramińskiej, która została stworzona najpierw. I tak jak na początku była tylko jedna Weda, z której wyłoniły się Rigweda, Samaweda, Jadżurweda, tak pozostałe kasty wyłoniły się z jednej kasty bramińskiej.
W tym kontekście ludzie znający dawne wydarzenia cytują wersety nucone na cześć ofiary przez mędrców Waikhanasa w czasie prowadzonego przez nich rytuału ofiarnego:
‘Człowiek kontrolując swe zmysły powinien wlewać ofiarę do ognia z sercem wypełnionym oddaniem przed lub po wschodzie słońca, tak jak zostało zarządzone. Oddanie jest w ofierze potężnym czynnikiem.
Istnieje wiele różnych rodzajów ofiar, których owoce są różnorodne. Jeśli chodzi o wedyjskie ofiary (homa), to ich odmiany nazywane skanna (rozsypana, upadła) są początkowe, podczas gdy te, które są nazywane askanna (niezachwiana, zjednoczona) są końcowe, choć pierwsze w sensie zasług.
Kwalifikacje do prowadzenia rytuałów ofiarnych ma bramin, który posiadł oddanie i znajomość wszystkich świętych pism. Jednakże każda osoba, która pragnie wykonać ofiarę jest uważana za sprawiedliwą, nawet jeżeli jest złodziejem lub najgorszym z grzeszników. Riszi chwalą taką osobę i z całą pewnością mają słuszność.
Członkowie wszystkich czterech kast powinni zawsze w miarę dostępnych im środków składać ofiary, gdyż we wszystkich trzech światach nie ma niczego, co byłoby równe ofierze.
Każdy więc z sercem wolnym od złej woli, wspomagany przez oddanie (nabożność), które jest święte, powinien w miarę swej mocy i możliwości składać ofiary’”.
3. O czterech trybach życia wyznaczonych dla braminów
Bhiszma kontynuował: „O Królu Prawa, posłuchaj teraz o czterech trybach życia wyznaczonych dla braminów. Są nimi wycofanie się do lasu (wanaprastha), żebraczy tryb życia (bhaikszaja), domowy tryb życia (grihastha) oraz faza celibatu i uczenia się (brahmacarja).
Wycofany tryb życia (wanaprastha) jest wyznaczony dla bramina, który wykonał najpierw cały cykl oczyszczających rytów inicjujących go na studenta Wed, przeszedł przez ryty odrodzenia duchowego, wykonywał przez określony okres czasu ryty związane ze świętym ogniem, studiował Wedy, i który po wykonaniu wszystkich obowiązków domowego trybu życia z oczyszczoną duszą i zmysłami pod kontrolą udał się razem ze swoją żoną lub bez niej do dżungli. Ten cnotliwy samotnik po przestudiowaniu pism zwanych Aranjakami (Księgi Lasu), żyjąc obecnie w celibacie (po spłodzeniu wcześniej dzieci) zostanie całkowicie wchłonięty przez wieczną Jaźń, która nie podlega zniszczeniu. Świętego mędrca (Muni) można poznać po opisanych wyżej oznakach, które zdobywa on dzięki odpowiedniej praktyce.
Żebraczy tryb życia (bhaikszaja) powinien podjąć ten bramin, który ukończył pierwszą fazę życia, którą jest faza celibatu i uczenia się (brahmacarja), oraz drugą fazę życia, którą jest domowy tryb życia (grihastha). Niekiedy jednak bramin, który szuka Wyzwolenia, kwalifikuje się do podjęcia żebraczego trybu życia zaraz po ukończeniu pierwszego trybu życia z pominięciem drugiego. Śpiąc tam, gdzie zastał go podczas jego wędrówki wieczór, nie pragnąc poprawy swej sytuacji, wyrzekając się domu, żywiąc się jedynie tym, co udało mu się wyżebrać, oddając się kontemplacji i praktykowaniu samo-kontroli, uwalniając się od wszelkich pragnień, lubienia i awersji do różnych przedmiotów, traktując tak samo wszystkie żywe istoty, studiując Wedy łączy się z wieczną Jaźnią.
Bramin prowadzący domowy tryb życia (grihastha) powinien po zakończeniu studiowania Wed zrealizować ze starannością wszystkie religijne działania i aprobowane obowiązki tego trybu życia, które zostały dla niego wyznaczone i które są trudne do wykonania bez wykroczeń. Powinien dać swej żonie potomstwo doświadczając z nią przyjemności i komfortu. Powinien być zadowolony ze swej żony i kłaść się z nią do łoża tylko celem spłodzenia dzieci. Powinien realizować wszystkie rozporządzenia zawarte w świętych pismach i unikać przebiegłości i oszustwa. Powinien przestrzegać ascetycznej diety, być oddany bogom, wdzięczny, łagodny, o spokojnym sercu, unikający okrucieństwa, wybaczający, uległy i dbały w swych ofiarach składanych bogom i Ojcom. Powinien być zawsze gościnny dla braminów, gotowy do wykonania wedyjskich rytów, wolny od pychy i nie powinien ograniczać swych aktów dobroczynnych tylko do jednej sekty.
W kontekście domowego trybu życia riszi cytują często słowa o wielkim znaczeniu nucone niegdyś przez Narajanę: ‘Dzięki swej prostocie, prawdomówności, gościnności, realizowaniu celów życiowych i czerpaniu radości z kontaktu ze swą żoną, człowiek zdobywa szczęście zarówno za życia jak i po śmierci’.
Utrzymywanie przy życiu swej żony i synów i studiowanie Wed tworzą główne obowiązki tych, którzy prowadzą domowy tryb życia. Bramin, który nie zapomina nigdy o prowadzeniu rytuałów ofiarnych, i który przechodzi przez fazę życia domowego realizując starannie wszystkie obowiązki, zdobywa nagrody w niebie, które czekają na niego przez całą wieczność tak jak służący czeka na rozkazy swego pana.
Bramin, który prowadzi tryb życia brahmacarina służy zawsze Wedom. Nucąc mantry, które otrzymał od swego nauczyciela i czcząc wszystkie bóstwa czeka pokornie na swego nauczyciela z ciałem posmarowanym gliną i popiołem. W tym trybie życia powinien realizować surowe przysięgi, kontrolować swe zmysły i zwracać baczną uwagę na otrzymywane instrukcje. Rozmyślając ustawicznie nad Wedami i realizując wszystkie obowiązki dotyczące kontemplacji i zachowania brahmacarina powinien żyć dając zawsze pierwszeństwo swemu nauczycielowi i zawsze bijąc przed nim pokłony.
Jeszcze innymi obowiązkami tego, kto prowadzi tryb życia brahmacarina jest nieangażowanie się w zakazaną dla niego w tym okresie pracę, taką jak wykonywanie rytuałów ofiarnych dla kogoś, wykonywanie działań dla ich rezultatów lub na czyjąś korzyść lub niekorzyść”.
4. O grzeszności tych, którzy realizują działania należące do obowiązków innej kasty
Judhiszthira rzekł: „O Bhiszma, powiedz nam teraz, czy opisane przez ciebie prawe uczynki realizowane przez braminów w czterech trybach życia, które nie ranią nikogo, są akceptowane przez wszystkich i są drogą prowadzącą do szczęścia, zostały również wyznaczone dla osób takich jak my”.
Bhiszma rzekł: „O Judhiszthira, opisane przeze mnie tryby życia zostały wyznaczone dla braminów. Nie należą one do obowiązków pozostałych kast, choć pozostałe kasty je w pewnym stopniu naśladują. Odpowiednie dla królów działania będące ich drogą prowadzącą do nieba, które ci już częściowo opisałem, są inne. Nie należą one do działań uznawanych za przyjemne i zostały wyznaczone dla wojowników, którzy muszą być bezlitośni.
Wojownicy nie powinni realizować działań wyznaczonych dla braminów i bramini nie powinni realizować działań wyznaczonych dla wojowników. Bramin, który wykonuje działania wyznaczone dla kszatrijów, waiśjów lub szudrów jest uważany za grzeszną duszę i po śmierci żyje w piekle. Jest określany przez ludzi przy pomocy tych samych słów, co niewolnicy, psy, wilki i inne bestie. Regiony wiecznej ekstazy zdobywa natomiast ten bramin, który przechodząc po kolei przez wszystkie cztery fazy życia, ćwiczy się w samo-kontroli, praktykując kontrolowanie swego oddechu i kontemplację, realizuje wszystkie swe obowiązki, jest cierpliwy, kontroluje swe emocje, oczyszcza swe serce, praktykuje umartwianie i dobroczynność i nie szuka poprawy swego losu.
Czyjąś naturę określa natura jego działań, ich okoliczności, miejsca, środków i motywu. Studiowanie Wed przez bramina, które pozwala mu zgromadzić tak wiele zasług, należy uważać za równe sprawowaniu władzy przez króla i uprawianiu ziemi, handlowi i polowaniu przez waiśjów.
Świat jest wprowadzany w ruch przez Czas i bieg Czasu wyznacza jego funkcjonowanie. Człowiek wykonuje swe działania, dobre, złe i neutralne będąc całkowicie we władzy Czasu, zdeterminowany przez uczynki dokonane w poprzednim życiu. Chociaż wśród dobrych działań z przeszłego życia człowieka, te, które wywierają największy wpływ na następne, wyczerpują się i człowiek zawsze angażuje się w nowe działania, do których prowadzą jego zamiary. Te zamiary mogą poprowadzić żywe istoty w każdym kierunku i te nowe działania będą wyznaczać charakter jego nowego życia”.
5. O atrybutach prawdziwego i grzesznego bramina
Bhiszma kontynuował: „O Judhiszthira, naciąganie cięciwy, walka z wrogiem, uprawa ziemi, handel, opieka nad domowymi zwierzętami, służba dla zarobku są działaniami nieodpowiednimi dla bramina. Bramin prowadzący domowy tryb życia powinien wykonywać sześć wedyjskich działań, którymi są recytowanie Wed, nauczanie, wykonywanie ofiar, prowadzenie rytuałów ofiarnych dla ich sponsorów, dawanie i przyjmowanie darów. Wycofanie się bramina do lasu po zrealizowaniu celów życia domowego jest wysoce aprobowane. Bramin powinien unikać służenia królowi, zarobków płynących z uprawy ziemi i handlu, wszelkiego rodzaju oszustw, towarzystwa kobiet, które nie są jego żonami oraz lichwy.
Grzeszny bramin, który nie realizuje swych obowiązków i zachowuje się jak niegodziwiec, narodzi się ponownie na ziemi jako szudra. Szudrą staje się również ten bramin, który ma żonę z kasty szudrów, jest tancerzem lub służącym, bez względu na to, czy ciągle recytuje Wedy czy też nie. Jego niewłaściwe zachowania degradują go. Zasłużył sobie na to, aby przebywać i jeść posiłki razem z szudrami i nie powinien wykonywać dłużej funkcji kapłana.
Ten, kto daje dary przeznaczone dla bogów lub Ojców braminowi, który przekroczył zakazy, zabrudził się grzesznym działaniem, jest okrutny i ma grzeszne zamiary, nie zbiera żadnych zasług.
Cztery tryby życia zostały wyznaczone braminom przez Brahmę. Czystość i samo-kontrola są ich obowiązkiem. Prawdziwym braminem jest ten, który zdobył samo-kontrolę, pije somę podczas rytuałów ofiarnych, zachowuje się właściwie, ma współczucie dla wszystkich żywych istot i cierpliwość, aby znieść wszystko, nie pragnie poprawy swego położenia poprzez zdobycie bogactwa, jest szczery, prosty, łagodny, wybaczający, wolny od okrucieństwa.
Ludzie, którzy pragną realizować Prawo, poszukują wsparcia u szudrów, waiśjów i kszatrijów. Wisznu odmówi tym trzem kastom swej łaski, jeżeli nie podejmą swych pokojowych obowiązków, aby wspierać innych w ich prawości. A gdy Wisznu będzie niezadowolony, zostaną na zawsze stracone wszystkie deklaracje Wed, wszystkie rodzaje rytuałów ofiarnych, wszystkie obowiązki odpowiednie dla poszczególnych kast i trybów życia, wszystkie religijne akty człowieka i zasługi płynące z realizowania swych obowiązków oraz możliwość zdobycia szczęścia w niebie”.
6. O odpowiedniości żebraczego trybu życia dla trzech pozostałych kast (kszatrijów, waiśjów, szudrów)
Bhiszma kontynuował: „O Królu Prawa, posłuchaj teraz o tym, jaka jest relacja między obowiązkami realizowanymi kolejno w czterech trybach życia przez braminów, a obowiązkami pozostałych trzech kast. Wojownik, który troszczy się o to, aby członkowie trzech pozostałych kast w jego królestwie ściśle realizowali swe obowiązki, powinien o tym wiedzieć.
Wszystkie tryby życia za wyjątkiem uniwersalnego spokoju i samo-kontroli są dozwolone dla szudry, który słucha tych pism, które nie są dla jego kasty zakazane. Szudra, który osiągnął podeszły wiek, zrealizował już swe obowiązki i spłodził synów, który czystością swego zachowania zatarł różnicę między sobą i wyższymi kastami może rozpocząć żebraczy tryb życia (Bhikshu).
Żebraczy tryb życia został również ustanowiony dla kasty waiśjów i wojowników, którzy osiągnęli podeszły wiek i zrealizowali obowiązki wcześniejszych trybów życia.
Waiśja po wypełnieniu obowiązków swej kasty i wypełnieniu swej służby dla króla i osiągnięciu sędziwego wieku mając na to zgodę króla może rozpocząć żebraczy tryb życia. Również kszatrija, który osiągnął podeszły wiek, studiował Wedy i rozprawy dotyczące obowiązków króla, spłodził potomstwo, pił somę, sprawiedliwie rządził swym królestwem i ochraniał swych poddanych, wykonał koronacyjny rytuał Radżasuja, Ofiarę Konia i inne wielkie rytuały ofiarne, prosił braminów o recytowanie Wed i bogato ich obdarował, wygrał małe lub wielkie bitwy, oddał swój tron swemu synowi lub jakiemuś innemu wojownikowi wysokiego urodzenia, oddawał cześć Ojcom, bogom i mędrcom wykonując właściwe ryty, jeżeli chce wieść życie mędrca, może rozpocząć żebraczy tryb życia. Nie powinien jednak nigdy tego uczynić w celu cieszenia się przyjemnościami tego świata.
Wojownicy, waiśjowie i szudrowie po zakończeniu fazy życia domowego mogą więc rozpocząć żebraczy tryb życia, przyjmując tylko minimum pożywienia potrzebnego do utrzymania się przy życiu. Żebraczy tryb życia nie należy jednak do ich obowiązków. Mogą oni jednak przyjąć ten tryb życia, jeżeli takie jest ich życzenie”.
7. O najwyższym charakterze królewskich obowiązków, które sięgają nawet ponad żebraczy tryb życia ochraniając jego istnienie
Bhiszma kontynuował: „O Królu Prawa, wśród wszystkich ludzi najwyższe obowiązki są praktykowane przez króla. Cały świat zależy od siły jego ramion. Do jego obowiązków należy czuwanie nad realizowaniem obowiązków przez pozostałe trzy kasty. Tak zostało stwierdzone w Wedach. I tak jak odciski stóp innych zwierząt chowają się w odcisku kopyta słonia, tak obowiązki wszystkich pozostałych kast chowają się w obowiązkach wojownika.
Mędrcy znający święte pisma mówią, że wojownik poprzez realizowanie swych obowiązków ochrania wszystkie kasty. Realizowanie tych obowiązków wymaga od niego wszelkiego rodzaju wyrzeczenia i wyrzeczenie jest uważane za wieczną i najważniejszą z wszystkich jego cnót.
Gdy na ziemi zniknie realizowana przez króla sprawiedliwość, znikną również Wedy i wszystkie te pisma, które przedstawiają obowiązki człowieka. Gdy wojownik zaniecha realizacji swych obowiązków, wszystkie obowiązki wyznaczone dla różnych kast i różnych trybów życia znikną z powierzchni ziemi.
Do obowiązków wojownika należą różne rodzaje wyrzeczenia i inicjacji, różne rodzaje nauk i różne rodzaje działania na ziemi. Tak jak zwierzę ofiarne staje się środkiem do zniszczenia religijnej wartości zabijanej ofiary, jeżeli zostaje zabite przez człowieka z gminu, tak wszystkie inne obowiązki stracą swą obowiązującą moc, jeżeli zostaną pozbawione ochrony przez królewskie obowiązki”.
